VAI TRÒ VÀ CHỨC NĂNG CỦA TRIẾT HỌC

Cách hỏi khác : “Việc học tập TH Mác – Lênin có ý nghĩa như thế nào đối với bản than của bạn”. Hay “ Học tập TH Mác – Lênin để làm gì? ”
Triết học là sự diễn tả thế giới quan bằng lý luận. Mặc dù có sự khác nhau giữa các hệ thống triết học, nh¬ưng điểm chung của chúng là đều nghiên cứu những vấn đề chung nhất của tự nhiên, xã hội và con người, mối quan hệ của con ngư¬ời nói chung, của tư duy nói riêng với thế giới.
Thế giới quan là toàn bộ những quan niệm, quan điểm của con người về thế giới, về xã hội, về bản thân con người, và vị trí của con nguời trong thế giới đó. Trong thế giới quan có sự hòa hợp, thống nhất giữa tri thức và niềm tin, giữa tình cảm và lí tính. Tri thức là cơ sở trực tiếp cho sự hình thành thế giới quan, song nó chỉ gia nhập thế giới quan khi nó đã trở thành niềm tin định hướng cho hoạt động của con người.
Vai trò ( chức năng ) về thế giới quan : Triết học là định hướng, dẫn dắt, là hạt nhân lý luận của thế giới quan, giúp con người xây dựng thế giới quan khoa học, nhân văn, chính nghĩa. TH giữ vai trò định hướng cho sự hình thành , phát triển thế giới quan của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng trong lich sử 1 cách năng động, tự giác, sáng tạo.
Mỗi hệ thống lý luận của TH đều là cơ sở để rút ra những phương pháp nhận thức.
Vai trò ( chức năng ) về phương pháp luận : TH vạch ra cho con người hệ thống những cách thức , những nguyên tắc để định hướng, chỉ đạo hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người.
Phương pháp luận là lý luận về phương pháp; là hệ thống các quan điểm chỉ đạo việc tìm tòi,xây dựng,lựa chọn và vận dụng các phương pháp. Tuy không phải là một ngành khoa học độc lập nhưng phương pháp luận là một bộ phận không thể thiếu được trong bất kỳ một ngành khoa học nào. Mỗi quan điểm lý luận của triết học đồng thời là một nguyên tắc trong việc xác định .
Triết học Mác - Lênin kế thừa và phát triển những thành tựu quan trọng nhất của tư duy nhân loại, sáng tạo ra chủ nghĩa duy vật biện chứng trong việc xem xét tự nhiên cũng như¬ đời sống xã hội và t¬ư duy con ngư¬ời.
TH Mác – Lênin thể hiện sự thống nhất giữa phương pháp luận, trang bị cho con người hệ thống thế giới quan đúng đắn và những phương pháp luận chung nhất để nhận thức 1 cách khoa học bản chất của sự vật, hiện tượng. Hay nói cách khác trong triết học Mác-Lênin, lý luận duy vật biện chứng và ph¬ương pháp biện chứng duy vật thống nhất hữu cơ với nhau. Sự thống nhất đó làm cho chủ nghĩa duy vật trở nên triệt để và phép biện chứng trở thành lý luận khoa học. Nhờ đó, triết học Mác - Lênin có khả năng nhận thức đúng đắn tự nhiên, xã hội và t¬ư duy. Phép biện chứng duy vật không chỉ là lý luận về phư¬ơng pháp mà còn là lý luận về thế giới quan. Hệ thống quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng trở thành nhân tố định hướng cho hoạt động nhận thức và thực tiễn, trở thành những nguyên tắc xuất phát điểm của phư¬ơng pháp luận. Như¬ vậy, trong triết học Mác - Lênin, thế giới quan và phư¬ơng pháp luận thống nhất hữu cơ với nhau, làm cho triết học Mác trở thành chủ nghĩa duy vật hoàn bị, một "công cụ nhận thức vĩ đại".
TH Mác – Lênin đã chỉ rõ mối liên hệ giữa TH với các Khoa học cụ thể. Trong đó TH giữ vai trò định hướng về mặt thế giới quan và phương pháp luận cho các khoa học cụ thể, còn các Khoa học cụ thể cung cấp cho TH những tư liệu, những kiểm chứng cho những kết luận của TH. Ngày nay, khi khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ thì sự gắn bó giữa triết học Mác - Lênin và khoa học càng trở nên đặc biệt quan trọng. Lý luận triết học sẽ khô cứng và lạc hậu nếu tách rời các tri thức khoa học chuyên ngành. Ngược lại, nếu không đứng vững trên lập trường duy vật khoa học và thiếu t¬ư duy biện chứng thì tr¬ớc những phát hiện mới, ngư¬ời ta dễ mất phương hướng và đi đến những kết luận sai lầm về mặt triết học. Đời sống xã hội hiện đại đang có những biến đổi sâu sắc; việc nắm vững triết học Mác - Lênin giúp chúng ta tự giác trong quá trình trau dồi phẩm chất chính trị, tinh thần và năng lực t¬ư duy sáng tạo của mình, tránh những sai lầm do chủ nghĩa chủ quan và phư¬ơng pháp tư¬ duy siêu hình gây ra.
Tuy nhiên, triết học Mác - Lênin không phải là đơn thuốc vạn năng có thể giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống. Bởi vậy trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần tránh cả hai khuynh hướng sai lầm: hoặc xem thư¬ờng triết học hoặc là tuyệt đối hóa vai trò của triết học. Nếu xem thư¬ờng triết học sẽ rơi vào tình trạng mò mẫm, dễ bằng lòng với những biện pháp cụ thể nhất thời, dễ mất phương hướng, thiếu chủ động và sáng tạo. Còn nếu tuyệt đối hóa vai trò của triết học sẽ sa vào chủ nghĩa giáo điều, áp dụng máy móc những nguyên lý, quy luật chung mà không tính đến tình hình cụ thể trong những trư¬ờng hợp riêng, dẫn đến những vấp váp, dễ thất bại.